NIEPRAWIDŁOWY PODZIAŁ

Nieprawidłowy podział kapitalizowanej części wartości dodatkowej może przejawiać się w różnych postaciach. Na przykład w tym, że środki obrotowe i siła robocza są wprawdzie w pełni wykorzystane, ale przy użyciu zbyt dużej ilości środków trwałych; zasoby środków trwałych są niskie, ale środki obrotowe bądź siła robocza nie są w pełni wykorzystane; środki obrotowe są wykorzystane w pełni, ale niepełne jest wykorzystanie środków trwałych itp. Tak więc zgodnie z poglądami prezentowanymi przez Marksa, nieracjonalne jest powiększanie środków trwałych wówczas, gdy — przy danych zasobach środków obrotowych — powoduje to niepełne wykorzysta­nie siły roboczej, bądź też wówczas, gdy — przy danych zasobach siły ro­boczej — rodzi niedostatek środków obrotowych. Pierwszy rodzaj nierac­jonalności można ilustrować przykładami ze współczesnej gospodarki kapitalistycznej, drugi — z powojennej polskiej gospodarki. Na tym obszarze ujawnia się zatem sprzeczność pomiędzy możliwoś­ciami, jakie stwarza właścicielom i dysponentom kapitału rozwój techniki, a interesem ekonomicznym i społecznym ludzi pracy.